پایگاه اطلاع رسانی ایل گرگیج

احتمالاتی در مورد قبیله ی گرگیج

گرگیج ها هم اکنون علاوه بر سیستان و بلوچستان در هرمزگان(شهرستان جاسک و ...) ،سرخس ،بخش هایی از گلستان،کرمان(موسوم به گورگندی ها) و حتی در کشور ترکمنستان و پاکستان و ... جمعیت هایی را به خود اختصاص داده اند؛اما علت این نام گذاری چیست و آیا این نام ارتباطی با گرگ دارد یا نه و ...ما به همین موضوع می پردازیم.

 باید یاد آور شد تلفظ گرگیج در بین بلوچ ها به شکل gowrgeyj است؛بنابراین هیچ ارتباطی با گرگ ندارد ،بلکه این تلفظ مربوط به زبان فارسی است.

  درمورد علت این نام گذاری دو روایت اساطیری وجود دارد که اساس تحلیل های ما بر این روایات استوار خواهد بود:

1- حاکم منطقه ای اعلام می دارد هر کس بتواند یک گور خر را زنده شکار کند من دختر خود را یه عقد او در می آورم و جد گرگیج ها با راهنمایی های یک پیر موفق می شود دختر حاکم را از آن خود کند و از آنجا فرزندان او به گرگیج منسوب می شوند؛ یعنی شکارچی گور خر

2- جد گرگیج ها انسان عابدی بوده که وقتی می خواهد به حج عزیمت کند ،همسرش باردار است .او دعا میکند:"خدایا فرزندم را به تو می سپارم،نگهبانش باش!" .او وقتی بعد از مدت ها از حج بر می گردد به او می گویند : "فرزندت به دنیا آمد و زنت فوت شد و چون کسی از او نگهداری نمی کرد او را به همراه مادر در قبر نهادیم" .مرد بر سر آرامگاه همسر می رود که ناگاه ندایی می شنود که ای کسی که فرزندت را به ما سپردی آن را برگیر!. پدر فرزندش را از قبر بیرون می کند در حالی که زنده است!

در این روایت گرگیج یعنی از گور گرفته شده.

   باید توجه داشت در فارسی گور دو معنا دارد:قبر وگورخر و در بلوچی نیز gowr به همین دو معناست.

نظرات بنده:

 به نظر بنده شاید این نام به معنای گبر (آتش پرست) نیز بی ارتباط نباشد؛ زیرا در متون کهن به گبر نیز گور(مانند تلفظ بلوچی) می گفته اند و دیگر این که در جنوب استان فعل امر" درگیج"(dar geyj) به معنی "جستجو کن" وجود دارد و اگر "گیج" را در " گرگیج" به این معنا بگیریم می شود :جستجو گر گور.

 با توجه به این که برخی ها منشا قوم بلوچ را از حوالی خوارزم دانسته اند با این فرضیه می توان به بسی چیزها دست یافت.از جمله این که در خوارزم جایی به نام گرگانج یا گرگنج وجود دارد چنان که در دانشنامه ی ویکی پدیا می آید:« گُرگانْج (در ترکی اورگَنج، در عربی: جُرجانیه) شهری باستانی در ازبکستان کنونی ،نزدیک مرز ترکمنستان است. این شهر نزدیک شهر کنونی کهنه‌گرگانج در کشور ترکمنستان، و در جانب جنوبی رود آمودریا است. شهر گرگانج امروزی یا همان «گرگانج نو» پس از ویرانی گرگانج باستانی، در جای شهری در سه فرسخی آن که در قدیم ،«گرگانج کوچک» یا «گرگانجک» نامیده می‌شد، بنا شد. از این شهر جدید به «خوارزم نو» نیز یاد شده‌است.»بنابراین اگر بپذیریم که گرگیج ها از گرگانج هستند پس گرگیج یعنی کسی که از گرگانج یا گرگنج است.یکی از دوستان بنده به نام "تیمِر طاهراُف"،اهل ازبکستان،روایت اسطوره ای دوم را درمورد جد گرگیج ها و رفتن به حج،روایتی کاملا مشهور و کهن در ازبکستان می دانند.همچنین ایشان اذعان کرده اند که هم اکنون نیز قبیله ای به نام ارگنجی در از بکستان موجود است.جالب است که گرگیج به شکل گرگیچ نیز ذکر شده است و اورگنج را اورکنچ نیز می گویند.

نام گورکانیان باید برای همه آشنا باشد.گورکان را به معنی داماد دانسته اند.تیمور موسس سلسله ی گورکانیان است.او از زمانی که خواهر فرمانروای ماوراء النهر را به زنی گرفت به تیمور گورکان معروف شد که تیموربه معنی "داماد" است. تیمور در زبان ازبکی به معنای «آهن»است.شاید در مورد تیمور چنین افسانه هایی موجود بوده و به مرور زمان این روایت در بین اجداد گرگیج ها مشهور گشته و یا گرگیج ها ارتباطی با تیمور داشته اند.(توجه شود به روایت اسطوره ای داماد شدن و معنی گورکان)به هر روی شکل گیری قبیله ی گرگیج نیز در چنین قرونی یا نزدیک بدین قرون دانسته شده است.به هر حال همه ی این ها احتمال است و با ایقان و اطمینان نمی توان چنین احکامی را صادر کرد.

  همچنین می دانیم که بلوچ ها از هر کجا که مهاجرت کرده باشند،ابتدا در صفحات شمالی کشور ساکن شده اند و غالبا در دوره ی ساسانیان،درگیری حکومت مرکزی با آنان سبب کوچ آنان به کرمان و سیستان و بلوچستان امروزین شده است.یکی از کتبی که درمورد شمال کشور و طبرستان اطلاعات جالبی دارد کتاب"تاریخ طبرستان" است.در تاریخ طبرستان به اسم جالبی برخوردم:"ابوجعفر گورنگیج!"(سنجیده شود با گرگانج و گرگیج).بنابریان احتمالا گرگیج ها نیز چون دیگر مردم بلوچ از شمال کشور به سیستان و بلوچستان امروزین می کوچند.البته اگر چنین شبهه ای ایجاد شود که بلوچ بودن و از ازبکستان بودن چگونه جمع می شوند،باید گفت خود قوم بلوچ نیز در برهه ای از زمان شکل گرفته و بدین نام موسوم شده است و کسانی چون فریدون جنیدی بلو چها را از نژاد کاوه ی آهنگر می دانند.همه ی انسان ها یک منشا دارند و فرزندان آدم هستند.خداوند متعال برای شناخت بهتر،این همه نژاد و زبان و تنوع را خلق کرده است و انسان ها باید همیشه از عصبیت های قومی پرهیز کنند و بدانند که بهترین انسان ها با تقوا ترین آنان است.پس "فتبارک الله احسن الخالقین"